واژهٔ درب که اخیراً در زبان فارسی رایج گردیده عربی است و از کلمهٔ دروازهٔ فارسی گرفته شده‌است و به همان معنای دروازه در عربی بکار می‌رود و استفادهٔ آن به معنای در، در زبان فارسی کاملاً غلط است.

درها معمولاً به‌وسیله یک لولا به چهارچوب در محکم می‌شوند. درهای قدیمی شرقی دارای کلون و کوبه بوده‌اند.

کهن‌ترین مدارک و نمونه‌های در و پنجره در معماری ایران را می‌توان در نقش قلعه‌های مادی در آثار دوره شاروقین یافت. اغلب آن‌ها از چوب ساخته و روی آن‌ها آهنکوب شده‌است. از روزگاران کهن معماران ایرانی تلاش می‌کردند که درگاه‌ها را به صورت مستطیل ساده درآورند، تا باز و بسته شدن در را آسان کنند؛ به همین جهت میان در و روزن بالای آن کلاف چوبی می‌نهادند که علاوه بر استوار کردن بنا نقش چپیله یا به اصطلاح امروز نعل درگاه را بازی می‌کرده و جای در به صورت درگاهی چهارگوش و ساده درمی‌آمده‌است. در معماری پارسی سر درگاه‌ها با یک پاره سنگ یکپارچه پوشیده می‌شد و در سبک پارتی هم در زیر چپیله نالی روی درگاه‌ها کالغپر و شاخک چهار چوب جای می‌گرفته. در بناهای عهد اسلام ایران هم هرجادر و دروازه دیده می‌شود با کلاف چوبی به صورت ساده مستطیل درآمده؛ کهن‌ترین دری که از آغاز اسلام به جای مانده بود در دروازه مهریز یزد بود.

مواد متداول در ساخت درها

چوب طبیعی

برای ساخت درهایی با چوب طبیعی از چوب درختان مختلفی استفاده می‌شود که هریک قیمت متفاوتی دارد. چوب‌هایی که برای ساخت در استفاده می‌شوند معمولاً راش، بلوط، ملچ، توسکا، افرا و… است. صفحه رویه این درها می‌تواند طرح‌های مختلفی داشته باشد و یک یا چندپانل روی آن‌ها کنده کاری شده باشد. درهایی با چوب طبیعی در برابر تغییرات درجه حرارت و رطوبت منبسط و منقبض می‌شوند بنابراین بهتر است از این درها برای در سرویس بهداشتی، سونا یا مکان‌های مرطوب دیگر استفاده نکنید. گره‌ها و طرح‌های طبیعی چوب روی این درها طبیعت را به فضای شما وارد می‌کند.

ام دی اف

ام دی اف مخفف تخته فیبر با چگالی متوسط است که امروزه برای ساخت درهای داخلی بسیار متداول است. ام دی اف یک محصول مهندسی شده‌است بنابراین بسیار پایدار است و در برابر تغییرات درجه حرارت و رطوبت تغییر شکل نمی‌دهد. ام دی اف را پس از تولید می‌توان با استفاده از روکش‌های اچ دی اف، پی وی سی یا روکش‌های ملامینه روکش کرد. این روکش‌های تزئینی علاوه بر زیبایی به دوام و کاربرد این درها در محیط‌هایی مانند آشپزخانه و سرویس بهداشتی کمک می‌کنند.

تخته سه لا

در ساخت درها با استفاده از تخته سه لا، قابی تو خالی تولید می‌شود که کلیت در را تشکیل می‌دهند. نوع دیگری از درهای ساخته شده از تخته سه لا نیز وجود دارد که فضای خالی مرکز در را با الیاف چوبی پر می‌کنند. درهای تخته سه لا توپر نسبت به انواع تو خالی عایق حرارت و صدای بهتری هستند، اما همچنان نسبت به درهای چوب طبیعی قیمت بسیار پایینی دارد.

فلز و شیشه

این درها جلوه‌ای مدرن و ساده دارند و مانند درهای چوبی تاب خوردگی ندارند و سروصدای کمتری ایجاد می‌کنند. این درها نسبت به درهایی با چوب مهندسی شده گران‌تر هستند اما از درهایی با چوب طبیعی ارزان‌تر تمام می‌شوند. از شیشه‌های شفاف، مات یا شیشه‌های رنگی می‌توان در ساخت درهای شیشه‌ای استفاده کرد. امروزه برای اینکه درهای شیشه‌ای عایق صوت و حرارت باشند از شیشه‌های دوجداره برای ساخت آن‌ها استفاده می‌شود. برای فضاهای خصوصی نیز می‌توانید از شیشه‌های مات استفاده کنید.

اجزای درهای قدیمی ایران

هر لنگه در از اجزای زیر تشکیل یافته‌است:

1. دو قطعه چوب عمودی که در دو طرف در بکار رفته و بدان باهو می‌گویند (باهو در فرهنگ‌ها به معنای چوب دستی و عصای چوپانان است و اینکه بعضی باهو را بازو می‌نویسند بنظر درست نمی‌آید)
2. قطعه چوبی به ارتفاع چهار گره(۲۵٫۶ سانتی‌متر) در پایین لته بوسیله کام و زبانه به باهوها پیوسته که در اصطلاح درودگری به پاسال معروف است و همان جای پا و پاخور و صحیح آن پاسار است.
3. قطعات افقی چوب که باهوها را در سه جا به هم متصل می‌کند به نام کش و میانکش معروف است.
4. دماغه، چوب نازکی است که در روی درز میان لته‌ها کوبیده شده‌است و بوسیله گلمیخ به یک لته پیوسته‌است. دماغه معمولاً دارای چیزی شبیه به سر ستون و پایه‌ای نظیر ته ستون است.
5. قاب که گاهی پر و گاهی مشبک است.
6. چهارچوب از پنج قطعه چوب تشکیل شده که دوتای آن عمودی و سه تای آن یکی در بالا و دو تا در آستانه به‌طور افقی به کار رفته و میان دو پاره چوب افقی پایین آستانه کوبیده شده (معمولاً ارتفاع آستانه ۴ گره یا یک چارک است) و قطعه چوب افقی بالای چارچوب دو شاخک دارد که در دیوار استوار می‌شود.
7. کلاغپر معمولاً از یک قطعه چوب یا تخته افقی تشکیل شده که پشت شاخ چارچوب جای می‌گیرد و گاهی هم از هم جدا و به شکل ذوزنقه است.
8. پاشنه گرد یک قطعه چوب افقی است که در پشت آستانه کوبیده شده و جای پاشنه‌ها را در آن بریده‌اند. گاهی هم پاشنه گردها جدا از هم در دو گوشه پایین در، از چوب، سنگ یا خشت پخته تعبیه می‌شوند.
9. چفت هر لته در بالا با یک یا دو رشته زنجیر ظریف مجهز شده که ته آن با قبه‌ای روی پولک به لته و سر آن با سر چفتی مادگی دار به سفت چارچوب بسته می‌شود.
10. پاچفت، چفت کوچکی است که لته‌ها را به پایین چارچوب می‌بندد.
11. سفت حلقه‌ای فلزی است که در بالا و پایین چارچوب کوبیده شده و از زبانه چفت بیرون می‌آید.

درهای سر میان درها و دروازه‌ها اغلب با کلون و تزه و شب‌بند و حلقه و کوبه مجهزند و نوعی از آن‌ها با تخته‌ها و الوارهای باری که افقی ساخته شده‌اند، در دو جا کلاف و بسته‌بندی چوبی دارد، که با گلمیخ‌های زیبا استوار شده‌است.

گاهی پاشنه از فلز معمولاً (فولاد) ساخته می‌شود تا مقاومت بیشتری داشته باشد. علاوه بر این‌ها بر فراز درها، به خصوص در اماکن متبرک، زنجیرهایی می‌آویزند تا از ورود احشام پیشگیری کنند و همچنین برای نگهداری بهتر لته‌ها گاهی با زنجیرهای کوچکی باهوی در را به چارچوب می‌بندند.

منبع متن: Wikipedia